Radyoterapide immobilizasyon

İMMOBİLİZASYON Nedir?

Hastanın tedaviye geleceği her gün aynı konumda pozisyonlandırılması gerekmektedir hastaya tanımlanan dozun doğru verilmesi için hasta pozisyonunun doğru olması gerekir. Hasta yatarken konforu çok önemlidir ilk simülasyon aşamasında hasta ile iletişim halinde olunmalı ve en doğru ve rahat pozisyon birlikte belirlenmelidir.

Hastaya her gün aynı pozisyonun uygulanması rahatlığının ön planda olması ve dozun doğruluğundan emin olmamız için bazı ilave sabitleme araçları kullanırız. Bu araçlara immobilizasyon sabitleme araçları denir.

1. İMMOBİLİZASYON HANGİ DURUMLARDA NASIL KULLANILIR?

Radyoterapi tedavisi alacak hastaların görüntüleme, simülasyon ve tedavi esnasında hareketlerinin kısıtlanması gerekmektir. Bu yüzden immobilizasyon yani sabitleme araçlarından destek almaktayız.

Hasta yatış pozisyonları tedaviye girecek bölgelere göre sırtüstü(supine), yüzüstü(prone) veya dekübit(lateral) şekillerden uygun olan seçilirek ayarlanır. Bu işlemler uygulanırken hasta ile iletişim halinde olunmalı hastanın bilinç durumu, ağrı ve şikayetleri göz önüne alınmakla birlikte hastaya konforlu bir ortam sağlanmaktadır. Tedavinin doğruluğu ve seyri için hastayı doğru konumlandırıldıktan sonra hasta yatış değerleri kayıt altında tutulur ve hastanın bir sonraki tedavisi için ön hazırlık kolaylaştırılır.

İMMOBİLİZSAYON NEYE GÖRE YAPILIR?

Hastaya immobilizasyon uygulanırken, hastanın masaya tam anlamıyla düz yattığından emin olmalıyız bunu hareketli ve hareketsiz lazerler olmak üzere 2 lazer yardımı ile belirlemekteyiz. Hastayı masaya yatırdığımızda 3 adet lazer bize yön gösterir bunlar ikisi lateral biri sagittal olarak yerleştirilmiştir. Hareketli lazerler genellikle simülasyon BT odasında yapılırken hareketsiz lazerler simülasyon ve tedavi odasında yapılabilir.

• İMMOBİLİZASYONUN AMACI NEDİR?

İmmobilizasyonun amacı hasta hareketlerini olabildiğince kısıtlayarak dozun doğruluğunu sağlamaktır. Bunun yanı sıra tedavi sırasında ve set-up işaretlerinin belirlenmesinde kolaylık sağlamaktadır. Kolay ve hızlı hazırlanabilir olması gerekir ki set-up ve tedavi sırasında hemen uygulanabilsin. Diğer amaçlarından bahsedecek olursak hasta pozisyonunun her gün tekrar edilebilir olmasını da sağlamaktadır.

İMMOBİLİZASYON ARAÇLARI NELERDİR?

İmmobilizasyon araçları günümüzde birçok çeşitlerde üretilmiştir baş, boyun, meme, göğüs, omuz, bel, testis koruyucuları, göz, ayak koruyucu ve birçok sabitleme araçlar kliniklerde kullanılmaktadır.

  BAŞ BOYUN SABİTLEMELERİ

• TERMOPLASTİK MASKELER

TERMOPLASTİK MASKE

Termoplastik maskeler baş, boyun ve omuz sabitlemelerinde kullanılır ilk başta katı haldedir sıcak suda eritilerek hastanın baş boyun veya omuz bölgesine uygulanır. Uygulama sonrası maske kuruyarak tekrar katı hale dönüşür ve hastanın şeklini alır. Bu uygulamayla birlikte hastanın hareketleri kısıtlanır ve sabitlenir. Bu sabitlemeyi yapmamızın amacı hastaya en doğru dozu verirken sağlıklı dokulara en az zararı verdiğimizden emin olmaktır verilecek radyasyon dozları milimetrik hesaplandığı için en ufak bir hatayı bile yapmak istemeyiz bu hatalardan kaçınmak için baş ve boyun hastaları için termoplastik maske en ideal sabitleme yöntemidir.

Maske için ideal su sıcaklığı 77 oC, 3-5 dakika

Şekil vermek için:4-5 dakika kuruması için:10 dakika süre yeterlidir.

BAŞ BOYUN DETEKLEME

BAŞ BOYUN DESTEKLEYİCİ

İmmobilizasyon yapılırken hastanın konfurunun da çok önemli oldugunu belirtmiştik. Hastanın rahatı ve konforu için baş boyun destekli yastıklar baş yükseltici aparatlar kullanılmaktadır. Yuvarlak baş yastıgının içinde jel bulunmakla birlikte hastanın tedavi edilecegi bölgede çevirererek konumlandırılarak kullanılır buna Baş Yastık adı verilir. Diger bir yastık türü olan Timo Baş yastıgı poliüretan köpük malzemeden yapılmıştır yıkanır ve silinir yapısı bulunur. Akciger, meme baş boyun ve diğer aparatlara takılarak kullanılanır.

OMUZ SABİTLEYİCİ

OMUZ SABİTLEYİCİ

Günümüzde teknolojinin ilerlemesiyle birlikte immobilizasyon ekipmanları da geliştirilmeye devam ediliyor. Sabitleme ekipmanları tak-çıkar kurulum özelliği ile baş altı destek yastıkları ve omuz sabitleyicileri ile 360 derece güvenle tedavi yapılabilmektedir. Omuz sabitleyici boardlar ile omuz sabitleme işlemi kolayca yapılır ve hastanın hareketleri kısıtlanır. Tedavi şekline göre termoplastik ya da karbonfiber ekipmanlar kullanılabilir.

MEME SABİTLEYİCİ

• MEME SABİTLEYİCİ

Meme sabitleyicinin kullanım şekli şu aşamalar ile gerçekleşir:

Hasta tedaviye geldiğinde belden üzeri çıkartılır simülasyon zamanında uygun olan yüksekliğe meme bordu ayarlanır, uygun baş yastığı borda sabitlendikten sonra uygun kol açısı uygulanır daha sonra tedavi çizgilerine yerleştirilerek konsol odasından işlem başlatılır. Bu işlemler tedavi ve hastanın konforuna göre farklı şekilde yapılabilir eğik düzlem, yüz üstü yatış gibi şekillerle de farklı meme boardlar ve açılar kullanılarak işlem gerçekleştirilir.

ABDOMEN PELVİS SABİTLEYİCİ

ABDOMEN PELVİS SABİTLEYİCİ

Abdomen pelvis sabitlemelerinde diğer kullandığımız sabitleme ekipmanları gibi termoplastik maddeden yapılmış sabitleme araçları ya da boardlar kullanılabilir ekipmanların kullanımları birbirine benzemektedir. İmmobilizi edilecek katı halde bulunan termoplastik madde ısıtılarak yumuşatılır ve yerleştirilir ardından istenilen bölgeye uygulanır. Uygulanan yerdeki termoplastik sabitleyici tekrar katı hale döndüğünde hastanın şeklini alarak hasta tedaviye geldiğinde hareketlerini kısıtlamamızı sağlamaktadır.

BACAK VE AYAK SABİTLEYİCİ

– BACAK VE AYAK SABİTLEYİCİ

Bacak sabitleyici ekipmanlar sadece bacak tedavilerinde değil pelvik tedavilerinde de kullanılmaktadır. Bacaklar ekipmandaki kemer yardımı ile sabitlenir ve hareketi kısıtlanır. Hijyen açısından kolaylıkla temizlenir başka hastalar içinde kullanılabilir. Hastanın konforu üst seviyededir ve rahatça tedavi girebilir.

AKCİGER SABİTLEME

Akciğer sabitlemede kullandığımız board wing board olarak da geçmektedir.

Hastanın üst kısmını sabitlemek için kullanılır hasta konforu çok önemlidir hastanın dirsek ve ellerini koyabileceği, tutabileceği alanlar vardır. Genellikle kollar ışınlanacak alanda ise kollar yukarı kaldırılıp tedaviye alınır. Kolayca silinebilir ve diğer hastalar içinde kullanabilir.

AĞIZ İÇİ SABİTLEME

Ağız içi sabitleme aparatlarının amacı çenedeki oynayan kısmın hareketlerini kısıtlamak ve dili geri itmektir. Ağız içi aparatları termoplastik maddeden üretilmiştir, kullanımı kolaydır her hasta için ayrı yapılır. Termoplastik ağız sabitleme aparatları suda yumuşatılarak hastaya uygulanır 2- 5 dakika içinde hastanın diş yapısının şeklini alır.

Hastanın tedavi sırasında konforu bozulmaz, rahat nefes alıp verebilmektedir. Ağız içi sabitleme ekipmanı baş maske ile de kullanılır,

VAKUMLU YATAKLAR İLE SABİTLEME

Vakumlu yataklar tüm vücudu sabitlemek veya bölgesel sabitlemeler için kullanılır.

Genellikle tüm vücut ışınlamalarında vakumlu yatağı kliniklerde kullanırız. Vakumlu yatak küçük köpüklü boncuklardan (polistiren) üretilmiştir. Konfor açısından tedavi sırasında hastayı rahatsız etmez, dışı naylon kumaştan yapıldığından dolayı kolaylıkla temizlenebilir. Vakumlu yatak her hastaya ayrı ayrı yapılır, yatak tedavi masasına serilir el yardımıyla yatağın içindeki köpükler tek bir alanda toplanmaması için yayılır daha sonra hasta yatağın içine yatırılır vakum pompası yardımı ile yatak şişirilir ve hastanın şeklini alır. Yatak şişme esnasında el ile yavaş müdahaleler sonucunda daha iyi sonuçlar çıkar.

KONUMLANDIRMA YASTIKLARI

KONUMLANDIRMA YASTIKLARI

Sabitleme ekipmanın ismi prone-lok olarak bilinir, özel olarak tasarlanır hastanın konforunu artırır. Yastığın merkez bölgesinde görüş alanı vardır bu alanda hastanın görüşünü sağlar ve konforunu artırır. Kolay temizlenir bir yapıya sahiptir.

YÜZÜKOYUN YASTIK

Yüzüstü tedavi alan hastalarda, tedavi sırasında konforunu sağlar. Kolay temizlenebilir olmasıyla birlikte diğer hastalarda da kullanılabilir.

LOCK BAR (KİLİTLEME SİSTEMİ)

LOCK BAR KİLİTLEME SİSTEMİ

Lock bar, masada ayarlanabilir şekilde durur ve tedavi alanına göre sök-tak işlemini kolaylıkla yapabiliriz. İmmobilizasyon araçlarımızı lock bara takarız bu sayede boardların olası hareketleri ve hastanın ekipmanları hareket ettirmesini de kısıtlamış oluruz.