Elekta Versa HD

ELEKTA VERSA HD LİNEER AKSELARETÖR

Linac(Elekta Versa HD), hastanelerin onkoloji bölümünde bulunan, kanser tedavisinde kullanılan ve hastaya X-ışını yollamak suretiyle bunu gerçekleştiren bir cihazdır. Tıbbi görüntüleme cihazlarından (MR, CT, vb.) alınan görüntüler vasıtasıyla, çevredeki sağlıklı dokulara zarar vermeden sadece kanserli hücrelere yüksek dozda radyoaktif ışın uygulayan external(dışarıdan) tedavi cihazıdır. Radyoterapi, external(dışarıdan) ve internal(içeriden) olmak üzere iki farklı şekilde yapılır. External radyoterapide Elekta Versa HD veya diğer Linac türleri kullanılır. Örneğin, Varian TrueBeam

Lineer bir tüp içinde yüklü parçacıkları yüksek enerjilere hızlandırmak için yüksek frekansta elektromagnetik dalgaları kullanan bir cihazdır.

Yüksek enerjili elektron ışınları doğrudan yüzeysel yerleşimli tümörlerin tedavisinde, ya da hedefe çarptırılarak üretilen x ışınları ile derin yerleşimli tümörlerin tedavisinde kullanılabilen cihazlardır.

Elekta Versa HD Nasıl Kullanılır?

Birinci adım,onkolojistler tarafından tıbbi görüntüleme cihazlarından (MR, CT, vb.) alınan görüntülerin işlenerek tümörlü bölgelerin tespit edilmesi ve bu işlem sonucu tümör koordinatlarının belirlenmesidir. Bu hücrelerin çevresindeki
kanser riski taşıyan dokular dahil olmak üzere ‘Tehlikeli Bölge’ belirlenir. Medikal Fizik uzmanları yardımıyla tehlikeli bölgenin yeri ve büyüklüğüne göre X-ışınları yoğunluğu ve uygulama yönü belirlenir. Daha sonra hastaya simülatördeki ile aynı olacak şekilde sabit pozisyona getirilir (set-up işlemi). Gantry’nin hastanın etrafında dönerek, hastanın üzerinde
bulunduğu tedavi yatağının da hareket kabiliyetinden faydalanarak tehlikeli bölge için doğru açıyı bulduktan sonra tedavi için hazır hale getirilir.

Elekta Versa HD CİHAZINI KİM KULLANIR?

Tedavi esnasında çok yüksek enerjili X-ışınları oluştuğu için, ilgili odada hastanın kendisi dışında hiç kimse bulunmaz .External radyoterapide kullanılan cihazların bulunduğu odalar özel korunaklı ve zırhlı odalardan oluşmaktadır ve son derece güvenliklidir. Kapıları kalın, duvarları ise özel zırhlanmıştır ve lisanslı malzemelerden yapılmıştır. Bu odalara bir labirentten geçerek girilir. Tedavi, radyoterapistler tarafından dışardaki kumanda konsolu vasıtasıyla yapılmaktadır. Tedavi sırasında radyoterapistin bulunduğu odada hastayı izlemek için farklı açılarda kameralar ve fiziksel parametleri gösteren monitörler mevcuttur.

ELEKTA VERSA HD ÇALIŞMA PRENSİBİ

Elektron tabancası ile elde edilen elektronlar yaklaşık olarak 50 KeV* lik enerji ile hızlandırıcı tüp içine gönderilir.
Modülatörden sağlanan yüksek voltajlı doğru akım birkaç mikro saniye aralıklarla darbeler halinde Elektron tabancasına ve Magnetron yada Klystrona eş zamanlı olarak uygulanır.
*KeV: Kiloelektronvolt
Elektronvolt: Bir elektronun, boşlukta, bir voltluk elektrostatik potansiyel farkı katederek kazandığı kinetik enerji
miktarıdır.

Radar dalgalarını (mikro dalga)elde etmekte kullanılan magnetron yada klystron gibi özel tüplerden frekansı 3000 MHz* olan elektromagnetik dalgalar elde edilir.
Havası tamamen boşaltılmış dalga hızlandırıcı tüp içerisine sevk edilen elektromagnetik dalgaların hızları ışık hızına yakındır.
*Hz: Frekans sıklık birimi, Hertz .

Elektronlara enerji vermek ve hızlandırmak için hareket eden dalgaların üzerine bindirilmesi gerekir. Bu işlemin gerçekleşmesi için de; elektronun ve dalganın hızı eşit olmalıdır. Hızlandırma sırasında elektronları bir demet halinde toplamak ve target üzerine bir demet haline göndermek için magnetik fokuslayıcı sahalar hızlandırıcı tüp boyunca yerleştirilmiştir. Elektronlar hızlandırıcı tüpün sonuna geldiği zaman max enerjilerini kazanmışlardır. Tüpün sonunda bulunan pencereden elektronlar dışarıya sevk edilir. Şayet x ışınları elde edilmek isteniyorsa elektronlar su ile soğutulan targete çarptırılır, böylece böylece x ışınları elde edilir.

Elekta Versa HD Lineer hızlandırıcılarda elektromagnetik dalga üretimi için iki çeşit kaynak kullanılır.
▪ Magnetron
▪ Klystron

• Magnetron
  Magnetron, mikrodalga üreten bir cihazdır.
• Mikrosaniye mertebesindeki aralıklarda mikrodalga atımları üretir.
• Saniyede birkaç yüz atım oluşur.
• Her atım içindeki mikrodalganın frekansı 3000 MHz dir.

• Klystron
• Klystron, mikrodalga üretmez. Mikrodalga güçlendiricisi olarak görev yapar
• olarak görev yapar.
• Düşük güçteki osilatörler* tarafından üretilen mikrodalgalar güçlendirilmek üzere
• klystrona gönderilir.
• Klystronların doz stabilitesi Magnetronlara göre daha iyidir
• *Düşük frekans osilatörleri (LFO) 0.1 Hz ile 10 Hz arasında dalgalar üretirler.

ELEKTA VERSA HD NASIL IŞIN ÜRETİR

Elekta Versa HD Lineer hızlandırıcılarda çıkan ışınların odak noktası çok küçüktür (2-3 mm) Bu nedenle radyasyon huzmesinin sınırları keskindir. Işınların alan büyüklüğü boyunca homojen bir yapıya sahip olmaları için düzelticı filtrelerden geçirilirler. Elektron ışınlarında saçıcı filtreler (scattering filter) x ışınlarında ise düzeltici filtreler (flattening filter) kullanılır. Cihazın kafası içinde ayrıca primer kolimatörler, monitör iyon odaları, ışık huzmesi sistemi ve ayna sistemi bulunur.

• Yüksek enerjili elektron ışınları doğrudan yüzeysel yerleşimli tümörlerin tedavisinde, Hedefe çarptırılarak üretilen x ışınları ise derin yerleşimli tümörlerin tedavisinde kullanılabilmektedir.
• Linac, yüksek gerilim altında metal hedeften koparılan elektronları akseleratör tübü içerisinde hızlandırarak, bu elektronların ‘Gantry’de (cihazın kafa bölgesi) bir targete çarptırılması sonucu oluşan X-Işınlarının belli kolimatörler vasıtasıyla hastaya odaklar.
• Verilen bu radyasyon vücutta saniyeler içinde tepkimeler başlatıyor. Bu tepkimeler sonucu oluşan moleküller kanser hücrelerin genetik kodu olan DNA’larda kırıklıklar meydana getirir.
• Böylece genetik kodu hasarlanan tümör hücreleri bundan sonra bölünemez ve ölmeye başlarlar.
• Bu şekilde bıçaksız cerrahi olarak da değerlendirebiliriz. Çünkü hastada kanama, yara, acı vs. olmaz.

Diğer konular için radyoterapist.net adresinden veya facebook sayfamızdan bize ulaşın.